گمرک (customs) : تشکیلاتی است دولتی که عهدهدار اجرای قوانین گمرکی، وصول حقوق و عوارض ورودی و صدوری، انجام تشریفات واردات، ترانزیت و صادرات کالا میباشد.
حقوق گمرکی : حقوقی است که طبق تعرفۀ گمرکی وضع شده و به اجناس و کالاها هنگام ورود یا صدور از قلمرو گمرکی تعلق میگیرد.
تشریفات گمرکی : کلیۀ عملیاتی که باید توسط اشخاص ذینفع و گمرک انجام گیرد تا یک کالا صادر و یا وارد گردد.
ترانزیت : روش گمرکی است که براساس آن کالاها تحت نظارت گمرک، از یک گمرک به گمرک دیگر حمل میگردد.
ترخیص : به معنی خارج شدن کالا از گمرک پس از انجام تشریفات گمرکی است.
اظهارنامۀ گمرکی : ذکر مشخصات کامل کالا در اظهارنامۀ تسلیمی به گمرک را میگویند.
کابوتاژ : عبارتست از حمل کالا از یک نقطه به نقطۀ دیگر، در یک کشور از راه دریا یا رودخانههای مرزی.
قانون امور گمرکی : مشتمل بر ۶۰ ماده میباشد که در گمرکات کشور اجرا میگردد آئیننامۀ اجرائی این قانون دارای ۳۹۷ ماده میباشد که در آن رویههای مختلف گمرکی در خصوص واردات، صادرات، تشریفات گمرکی، ارزیابی، ترخیص، تخلفات، قاچاق گمرکی، اختلافات گمرکی و سایر مسائل گمرکی تشریح گردیده است.
کالای متروکه : مدت مجاز توقف کالاهای وارده به گمرک چهارماه بعد از تاریخ تحویل اظهارنامه و صدور قبض انبار است. درصورتی که در این فاصله برای تشریفات گمرکی مراجعه نشود، کالا متروکه محسوب میگردد؛ این مهلت در صورت درخواست صاحب مال به شرط پرداخت حق انبارداری تا ۴ ماه دیگر قابل تمدید است.
حقالعملکاری در گمرک : حقالعملکار در گمرک به شخصی (حقیقی یا حقوقی) اطلاق میشود که تشریفات گمرکی کالای متعلق به اشخاص دیگر را به وکالت از طرف آن شخص در گمرک انجام دهد. این شخص حقیقی یا حقوقی بایستی پروانۀ حقالعملکاری از گمرک دریافت نماید.
تعرفۀ گمرکی : به معنی دریافت حقوق و عوارض گمرکی است که بر روی هر کالا بسته میشود. به طور مثال وقتی میگویند تعرفۀ ورود تلویزیون ۳۰% است یعنی مأخذ دریافت حقوق و عوارض گمرکی این کالا ۳۰% میباشد.
«تعرفه» به معنی جدول طبقهبندی کالایی هم در کتاب مقررات صادرات و واردات آمده است که اصطلاح خارجی آن(Nomenclature) میباشد. مثلاً وقتی میگویند تعرفۀ تلویزیون ۱۵/۸۵ میباشد یعنی تلویزیون در سیستم طبقهبندی کالایی بینالمللی در فصل ۸۵ و ردیف ۱۵ جای گرفته است.
سیستم هماهنگ توصیف و کدگذاری کالا (HS): سیستم HS یا جدول طبقهبندی هماهنگشدۀ توصیف و کدگذاری کالا در سال ۱۹۸۳ تصویب و از سال ۱۹۸۸ لازمالاجرا گردید و یک طبقهبندی چندمنظوره است که دارای ۲۱ قسمت، ۹۶ فصل، ۱۲۴۱ شمارۀ اصلی و ۵۱۰۹ شمارۀ اختصاص یافته برای کالاها مـیباشد. در سیستم HS به جای شمارههای فرعی از روش یک خط فاصله و دو خط فاصله استفاده شده است و به کلیۀ این ردیفها یک کد سیستم هماهنگ شده اختصاص یافته است.
تعرفههای ترجیحی : به منظور ایجاد انگیزه و برقراری تسهیلات جهت ورود و صدور کالا برقرار میشود و حد پائینتری از حقوق گمرکی برای گروهی از کشورها تعیین و اعمال میشود که آن را تعرفۀ ترجیحی مینامند.
نرخ ارز : برای محاسبۀ ارزش کالا جهت پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، ارزش کالا که با پول خارجی فاکتور شده است باید به ریال ایران تبدیل شود و نرخ ارز برای محاسبات گمرکی نرخ رسمی ارز در کشور میباشد که توسط بانک مرکزی همه روزه اعلام و ابلاغ میشود.