سیاهۀ تجاری: صورتحسابی است که به موجب آن هزینۀ کالا به حساب خریدار منظور میشود.
- سیاهه باید دارای موارد زیر باشد:
تاریخ، نام و نشانی خریدار و فروشنده، شمارۀ سفارش یا قرارداد، مقدار و شرح کالا، قیمت واحد، شرح هرگونه هزینۀ توافق شده که در قیمت واحد منظور نشده است، ارزش کل کالا، وزن کالا، تعداد بستهها، علائم و شمارههای حمل، شرایط تحویل و پرداخت جزئیات حمل
اسناد حمل : بارنامه به منزلۀ سند قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند مالکیت آن است و همچنین سندی است که زمان ادعای خسارت از شرکت بیمه میتواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود .
جزئیات مندرج در بارنامه باید شامل موارد زیر باشد:
شرح کالا، علائم و یا شمارههای تجاری، نام کشتی حامل، ذکر عبارتی که حاکی از وجود کالا در کشتی باشد، بنادر بارگیری و تخلیه، نام حمل کنندۀ کالا، نام گیرندۀ کالا، نام و نشانی شخصی که ورود اجناس به اطلاع او میرسد، هزینۀ حمل پرداخت شده یا قابل پرداخت در مقصد میباشد. تعداد نسخههای بارنامه که به صورت اصل صادر شده است، تاریخ صدور .
گواهی مبداء : اظهاریۀ امضاء شدهای است که حاکی از مبداء ساخت کالا میباشد. گواهی مبداء توسط صادر کنندۀ کالا و یا نمایندهاش تهیه میشود ولی این گواهی در بعضی از کشورها باید روی فرم خاصی که حاوی تایید یک سازمان اداری مستقل (برای مثال اطاق بازرگانی) باشد صادر شود
گواهی بازرسی: انجام بازرسی توسط یک موسسۀ بازرسی را مشخص میکند. مرجع مذکور محموله را با توجه به علائم حمل، وزن، تعداد بستهها، مورد بررسی کمی و کیفی قرار داده و گزارش خود را ارائه میدهد
گواهی بیمه : سندی است که باید توسط شرکت بیمه و یا نمایندگی آن و یا به وسیلۀ پذیرهنویسان صادر و یا امضاء شده باشد و تاریخ آن باید همزمان و یا قبل از تاریخ حمل باشد و مبلغ بیمهنامه باید حداقل برابر با ارزش سیف کالا باشد.
- گواهی بیمه میبایست:
– با آنچه که در اعتبار ذکر شده، مطابقت داشته باشد.
– کلیۀ خطرات ذکر شده در اعتبار را در بر گیرد.
– با سایر اسناد در مورد محموله و شرح کالا مطابقت داشته باشد.
اظهارنامۀ گمرکی :عبارت است از یک اظهارنامه مبداء که توسط یک مقام یا مقامات صالح گواهی شده است.
اظهارنامۀ ورود یا خروج :عبارت است از هر نوع اظهارنامهای که توسط شخص مسئول حمل و نقل یا نمایندۀ او باید هنگام ورود یا خروج وسیله حمل و نقل به مقامات گمرک ارائه شود و حاوی مشخصات لازم در ارتباط با وسیلۀ حمل و نقل، مسیر سفر، بار، کالاهای توشهای و ملزومات، کارکنان و مسافرین میباشد.
اظهارنامۀ کالا : عبارت است از هر نوع اظهارنامهای که بر روی برگی که گمرک تعیین نموده تنظیم میشود. در این اظهارنامه اشخاص ذینفع روش گمرکی را که باید در مورد کالا اجرا گردد. ذکر میکنند و مشخصاتی را که از نظر گمرک برای اجرای آن روش لازم است قید میکنند.
اظهارنامۀ مبداء : عبارت است از یک شرح مقتضی در رابطه با مبداء کالاهای ساخته شده که در موقع صدور آنها توسط سازنده، تولیدکننده، تهیهکننده، صادرکننده. هر شخص صلاحیتدار دیگری در فاکتور تجاری یا هر سند دیگری که مربوط به کالاها باشد ذکر میگردد.
ترانزیت گمرکی : عبارت است از روش گمرکی که به موجب آن کالاها تحت نظارت گمرک از یک دفتر گمرکی به دفتر گمرکی دیگر حمل میشود.
مانیفست : به فهرست محصول یک شرکت با یک قطار یا یک کاراوان از کامیونهایی میگویند که بیشتر از یک بارنامه دارند. در فارسی میتوان آن را فهرست کل کالا خواند که حاوی ریز کلیۀ بارنامههای مربوط به محموله است. این فهرستِ کل زمانی عرضه می شود که محمولۀ تجارتی به گمرک مقصد میرسد.
بارنامه : در اصطلاح بینالمللی کشتیرانی بارنامه را Bill Of Landing و در جاده و در هواپیما، C.M.R میخوانند. بارنامه مدرکی است برای حمل یک واحد و یا یک پارتی کالا به عنوان گیرنده در مقصد که از طرف موسسۀ حمل و نقل در مبداء بارگیری کالا، صادر میشود. بارنامه حاوی مشخصات ظاهری کالا از قبیل تعداد بستهها، شماره و علامت آنها، وزن یا ظرف، گاهی نیز وزن خالص یا مقدار و نوع کالا طبق آنچه فرستنده اظهار کرده است میباشد. گیرندۀ بارنامه بر طبق مفاد آن، کالا را از موسسۀ حمل و نقل دریافت میدارد.
اظهارنامۀ اجمالی : فرم مخصوصی است حاکی از خلاصۀ مشخصات محمولۀ یک کشتی، یک هواپیما یا یک کاروان از کامیونها که ضمن آن تعداد بسته، وزن مبداء، مقصد نام کشتی یا دیگر وسایل حمل، تعداد اقلام محموله در آن ثبت شده و به ضمیمۀ مانیفست به گمرک تسلیم میشود در اظهارنامۀ اجمالی بعد از ذکر مشخصات موسسۀ حامل و مشخصات وسیلۀ نقلیه و گیرنده، نسبت به مشخصات کالا به نوشتن جملۀ مانیفست ضمیمه….. در صفحه… قلم اکتفا میشود.
بارنویسی : مامورین مخصوص موقع تخلیۀ کالا از وسائط نقلیه، به تدریج ریز آن را مینویسد تا بعداً با بارنامه و مانیسفت تطبیق داده شود.
بار انداز : محل سرپوشیدهای است که یک یا چند طرف آن دیوار نداشته باشد و کالاها به منظور محفوظ ماندن از برف و باران و تابش منظم آفتاب در آن جا گذاشته میشود.
کالای متروکه : کالاهایی که مدت توقف قانونی آنها در اماکن گمرکی یا انبار اختصاصی پایان یافته و ترخیص نشده باشد، کالاهای متروکه خوانده میشود.
پیماننامۀ ارزی : فرمی است که صادرکننده، هنگام صدور کالا از کشور جهت تعهد فروش ارز حاصل از صادرات به بانکهای مجاز با اطلاع گمرک به بانک تسلیم میکند برای خروج موقت نیز پیماننامۀ موقت صادر میشود که در صورت عدم برگشت کالا در مدت مقرر، آن را صادرات محسوب کرده و انجام تعهد را مورد پیگرد قرار میدهند . در حال حاضر یک تعهد بسیار ساده برای این منظور کفایت میکند.
کابوتاژ : عبارت است از حمل کالا از یک بندر کشور به بندر دیگر و همچنین از یک گمرک به گمرک دیگر، که از راه کشور هم جوار صورت گیرد. برای کابوتاژ تشریفات گمرکی لازم است و دو نوع اظهارنامه دارد که یکی هنگام خروج کالا از بندر یا مرز تنظیم میشود و یکی هم هنگام ورود به گمرک مرز یا بندر.
پروفورما : سیاهۀ خریدی است که فروشنده از مبداء به عنوان پیشنهاد فروش، یا تعیین ارزش و شرایط فروش، صادر میکند. این سیاهه قبل از فروش کالا، باید به تائید مرکز تهیه و توزیع مربوطه برسد. پروفورما را پیشفاکتور نیز میگویند.
اعلامیۀ ارز : سندی است بانکی که مبلغ ارز انتقال یافته جهت خرید کالا و هم ارز ریالی آن و تاریخ گشایش اعتبار آن را نشان می دهد.
تعرفه گمرکی : جدولی است که کلیۀ کالاها در آن طبقهبندی و در ستونهای معین، شمارۀ فصل و ردیف مربوطه، نوع کالا و مأخذ حقوق گمرکی تعیین شده است.
کارنهتیر : کارنهتیر سند ترانزیتی بینالمللی کالا از راه زمینی است که در مبداء صادر میشود و به موجب آن کالا از کشورهای بین راه تا مقصد که بطور ترانزیت عبور میکند نیازی به انجام تشریفات ترانزیت در مرز ورودی و خروجی هر کشور نخواهد بود.
کارنه آ. ت . آ A.t.A : مدرک ورود موقت بینالمللی است اگر شخص و یا شرکتی کالایی به صورت ورود موقت جهت شرکت در نمایشگاهها یا تاسیس نمایشگاه وارد نماید و یا نمونههایی برای ارائه به مشتریان وارد کند به موجب این مدرک نیازی به انجام تشریفات گمرکی مربوط به ورود موقت نخواهد داشت.
روش های پرداخت در معاملات بازرگانی
این روشها به دو گروه عمـده تقسیم مـیشود :
روشهایی که ریسک فروشنده زیاد ولی ریسک خریدار کم است.
روشهایی که ریسک خریدار زیاد ولی ریسک فروشنده کم است.
در روش اول معمولاً فروشنده کالا را ارسال مینماید و سپس وجه آن را از خریدار دریافت میکند ولی در روش دوم فروشنده وجه کالا را قبل از ارسال کالا از خریدار دریافت مینماید.
در حال حاضر متداولترین و مهمترین شیوۀ پرداخت در معاملات بازرگانی شیوۀ اعتبارات اسنادی است که دارای مقررات خاصی میباشد که به مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی (UCP-600 ) معروف است.
تعریف اعتبارات اسنادی : تعهدی است که بانک گشایشکنندۀ اعتبار بر عهده میگیرد تا در قبال اخذ اسناد معینی که مورد درخواست متقاضی اعتبار است مطالبات ذینفع اعتبار یا فروشنده را بپردازد. این پرداخت یا از طریق برات ارزی (B/E) و یا از طریق اعتبارنامه (L/C) صورت میگیرد.
برات ارزیB/E : توسط صادرکننده یا فروشنده نوشته شده و از طریق بانک ذینفع ارسال میشود و توسط خریدار یا واردکننده قبولنویسـی مـیشود و صـادرکننده مـیتواند با ارائه این سند به بانک خود بلافاصله مبلغ آن را دریافت کند. این برات قابل معامله است.
اعتبارنامه L/C : فرم قراردادی است که به موجب آن بانک بازکنندۀ اعتبار بنا به درخواست خریدار یا واردکننده، بانک دیگری را که بانک کارگزار نام دارد مجاز میدارد که اگر فروشنده اسناد حمل کالای مورد معامله را تسلیم نماید آن بانک حداکثر میزان اعتبار را پرداخت نماید. بانک کارگزار سپس این اسناد را برای بانک خریدار ارسال میکند. اعتبارنامه بر خلاف برات قابل معامله نیست.
اعتبار اسنادی یوزانس (USANCE L/C) : یوزانس به معنی مهلت، مدت، بهرۀ پول و در عرف تجارت بینالملل به معنای معاملۀ نسیۀ تضمین شده میباشد. هزینۀ یوزانس همان بهرهای است که خریدار کالا (متقاضی اعتبار) علاوه بر قیمت کالا به خاطر مهلت داده شده میپردازد.
فاینانس (Finance) : در مواقعی که فروشندۀ کالا حاضر به قبول اعتبار اسنادی یوزانس نمیگردد معمولاً خریدار از یک شرکت مالی درخواست میکند که وارد معامله شده و وجه معامله را به فروشنده نقداً پرداخت کند و در سررسید یوزانس، اصل و بهرۀ مبلغ را از خریدار کالا اخذ نماید. این موسسات را Financer (تامینکنندۀ مالی یا سرمایهگذار) میگویند.
سایر روشها از قبیل پرداخت نقدی (T/T in Advance ) و Western union و Money gram که ریسک آن برای خریدار بسیار زیاد است و معمولا توصیه نمیشود .
بیمههای باربری یا حمل و نقل کالا
بیمههای باربری یا حمل و نقل کالا، بیمهای است که به موجب آن یک طرف (شرکت بیمه) در مقابل حق بیمهای که از طرف دیگر (بیمهگذار) دریافت میکند متعهد میشود چنانچه در جریان حمل کالا از نقطهای به نقطۀ دیگر در نتیجه وقوع خطرهای موضوع بیمه، کالا تلف شده و یا دچار خسارت گردد و یا بیمهگذار در رابطه با این خطرات، هزینههایی را متحمل شود، زیان وارده را جبران نماید.
انواع بیمههای باربری : بیمۀ حمل و نقل کالا شامل داخلی، صادراتی، وارداتی، ترانزیت که از طریق زمینی، هوایی، دریایی و یا ترکیبی، کالای مورد بیمه جابجا می گردد.
انواع پوششهای بیمهای در بیمۀ حمل و نقل :
شرط تلف کامل کالا (Total loss) :در این نوع بیمه، خسارت کلی کالا در یک مرحله در نتیجه آتش سوزی یا غرق کامل تحت پوشش میباشد
شرط C : این بیمه مشمول خطرات زیر میباشد :
– آتشسوزی یا انفجار
– به گِل نشستن و زمینگیر شدن، برخورد با کف دریا، غرق یا واژگون شدن کشتی یا شناور
– واژگون شدن یا از خارج شدن از مسیر وسیلۀ حمل زمینی
– تصادف یا یرخورد کشتی یا شناور یا وسیله حمل دیگر با هر جسم خارجی به غیر از آب
– تخلیۀ کالا در بندر اضطراری
– فدا کردن کالا در جریان خسارت عمومی
– به دریا انداختن کالا جهت سبکسازی کشتی
– زیان همگانی و هزینههای نجات
– مسئولیت مشترک در تصادف
شرط B :در بیمه با شرط B بیمهگر متعهد جبران کلیۀ خطراتی که در شرط C تحت پوشش میباشد به انضمام خسارات ناشی از خطرات به شرح زیر میباشد:
– زلزله، آتشفشان یا صاعقه
– ورود آب دریا، دریاچه یا رودخانه به کشتی، شناور، محفظۀ کالا، کانتینر و یا لیفت وان
– از بین رفتن کامل هر بسته کالا در کشتی یا شناور و تلف کلی هر بسته به علت سقوط در هنگام بارگیری و یا تخلیۀ کشتی و یا شناور
– به دریا افتادن کالا از روی عرشۀ کشتی
ضمناً در بیمۀ کالا به شرط B علاوه بر خطرات مذکور در شرط B خطرات عدم تحویل، دزدی، دله دزدی، سائیدگی، زنگزدگی، نشست، شکست، لبپریدگی، کج شدن، خراشیدگی و ضربه دیدگی و خسارت ناشی از چنگک، ریزش کسری نیز پذیرفته می شود .
فرانشیز (سهم بیمه گذار از خسارت وارده ) : خسارت ناشی از خطرات مذکور در شرط B به استثنای خسارات ناشی از خطراتی که در شرط C و عدم تحویل تحت پوشش میباشد معادل سه درصد ارزش هر بستۀ خسارت دیده مشمول فرانشیز است .
شرط A :این نوع بیمه کاملترین نوع بیمۀ حمل و نقل است و بیشتر برای کالاهای حساس و آسیبپذیر مورد استفاده دارد و کلیۀ خطرات به جز موارد استثنا شده را شامل میشود.
- استثنائات (مواردی که از شمول بیمه خارج میباشند) :
– اشعۀ یونساز و آلودگی مواد رادیو اکتیو ناشی از هرگونه سوخت یا فضولات هستهای
– عدم قبول ورود کالا از طرف بیمهگذار و یا ممانعت از ورود کالا توسط کشور واردکنندۀ کالا
– سوء عمل آزای بیمهگذار که منجر به خسارت یا تلف مورد بیمه شده باشد
-نشست و ریزش عادی مورد بیمه و خطرات مشابه به آنها مانند کسری عادی وزن و فرسودگی و پوسیدگی
– تلف، آسیب یا هزینۀ ناشی از ناکافی و نامناسب بودن بستهبندی یا آمادهسازی مورد بیمه
– تلف، آسیب یا هزینۀ ناشی از عیب ذاتی یا ماهیت مورد بیمه
– تلف، آسیب یا هزینۀ ناشی از کاربرد هر نوع سلاح جنگی که با انرژی، شکست هستهای یا واکنش مشابه دیگر یا نیرو و ماده رادیواکتیو کار کند
– عدم قابلیت دریانوردی کشتی یا کرجی یا مناسب بودن کشتی، کرجی، وسیلۀ حمل، کانتینر یا لیف وان جهت حمل سالم مورد بیمه<oTongue></oTongue>
توضیح اینکه : خطرات جنگ، اعتصاب، شورش، بلوا، تروریسم، جز استثنائات بیمهنامه میباشد و در صورتی که توافقی بین بیمهگر و بیمهگذار انجام پذیرد این خطرات میتواند تحت پوشش قرار گیرد.